De Perspectiefnota 2024-2027 die voor u ligt, bevat de inhoudelijke en financiële uitgangspunten voor de begroting van 2024 en de periode daarna. Het is de eerste perspectiefnota in deze raadsperiode. Als basis voor de perspectiefnota is de programmabegroting 2023 gebruikt voor de opzet en inhoud. De focus van de perspectiefnota ligt op de gewenste resultaten en het financiële kader waarbinnen deze resultaten zowel op de kortere als middellange termijn bereikt worden.
De afgelopen jaren is sterk ingezet op financieel herstel. Onze gezamenlijke inzet heeft zich vertaald in goede financiële resultaten. Dat biedt mogelijkheden voor het maken van plannen en het investeren in een stad voor iedereen, met kansen en ontwikkelingsmogelijkheden voor alle inwoners waarbij we voortbouwen op het stevige fundament dat we in de afgelopen jaren hebben gelegd. We werken aan een stad waarin ongezien talent benut wordt, we de groei van bedrijven in de regio faciliteren met behulp van de realisatie van XL Businesspark 2, waarin we het groenblauwe profiel van Almelo ontwikkelen, waarin we de leefbaarheid versterken en waar elke inwoner zich veilig en geaccepteerd voelt. Ook werken we aan het tegengaan van eenzaamheid, zetten we in op vitaliteit en hebben we specifieke aandacht voor kwetsbare personen en jeugd. We dragen onder andere bij aan warmtetransitie, klimaatadaptatie, duurzame energieopwekking, schone lucht en waterkwaliteit. Kortom we werken aan een stad waar onze inwoners prettig wonen en verblijven, waar ondernemers voldoende mogelijkheden krijgen en waar bezoekers graag naar toe gaan.
De programma’s en het plan Leefbare Wijken en Dorpen zijn voor de komende vier jaar een uitwerking van deze bestuurlijke doelen. Alle programma’s en het plan Leefbare Wijken en Dorpen leveren op hun eigen wijze een bijdrage aan het behalen van deze bestuurlijke doelen. Waarbij de kracht in de verbinding en onderlinge samenhang ligt.
De programma’s gaan ook in op ontwikkelingen die mondiaal, landelijk, regionaal en dus ook in Almelo spelen. Denk hierbij aan geopolitieke verhoudingen die onder druk staan, het tekort aan woningen, de oorlog in Oekraïne waardoor de gasprijzen stijgen, het stijgende aantal meldingen van kwetsbare personen, vergrijzing, maar ook bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van de Hervormingsagenda Jeugd en nieuwe verdeling van het gemeentefonds. We staan als Almelo dus voor verschillende uitdagingen op de korte termijn, waarbij een stip op de horizon zoals opgenomen in de programmaplannen noodzakelijk is.
Om onze doelen te realiseren is het nodig om een organisatie te hebben die blijvend de schouders eronder zet. Daar hebben wij de laatste jaren in geïnvesteerd. We hebben veel nieuw talent aangetrokken en er is een recruiter gestart om nog meer talent aan onze gemeente te binden.
Samenhang tussen de programma’s
Met het programma Stedelijke Ontwikkeling dragen we bij aan een stad in balans. We versnellen de woningbouw en zetten stappen in de ontwikkeling van de binnenstad, de Spoorzone en de herstructurering van (prioritaire) wijken. Almelo draagt graag bij aan de woningbouwopgave van het Rijk. Om die (versneld) mogelijk te maken zullen we niet alleen binnenstedelijk gaan bouwen maar ook uitleg mogelijk gaan maken. Door het ontwikkelen van een grotere onderscheidende en gevarieerde woningvoorraad voor onze huidige en toekomstige inwoners zetten we in op het ontstaan van gemengde buurten, waar het aantrekkelijker wonen is voor zowel jong als oud. Stedelijke Ontwikkeling is dus zoveel meer dan alleen stenen stapelen en ziet dus ook toe op het streven naar evenwichtigere sociale structuren in wijken waardoor kansengelijkheid toeneemt. Met het plan Leefbare Wijken en Dorpen dragen we bij aan de leefbaarheid in de wijken en dorpen door waar mogelijk initiatieven vanuit de wijken te ondersteunen. We stellen voor alle wijken en dorpen een wijk/dorpsopgave op als vervolg op de opgestelde wijkanalyses.
Het programma Zorg en Veiligheid draagt ook bij aan de leefbaarheid en veiligheid in de wijk. Door meer specifieke aandacht voor kwetsbare personen door inzet van bijvoorbeeld de wijk GGD-er. Daarnaast zetten we in op onze jeugd om te voorkomen dat jeugdigen in de criminaliteit belanden. Om een goed beeld te krijgen voeren we een fenomenenonderzoek uit waarbij we inzicht krijgen in de problematiek rond risicojongeren. Het programma Sociaal en Vitaal richt zich op het vergroten van de vitaliteit van kwetsbare inwoners door het doorontwikkelen van het ecosysteem (samenwerkende partners die elkaar beïnvloeden) voor onze psychisch kwetsbare inwoners. Verder zet het programma Sociaal en Vitaal in op het vergroten van kansengelijkheid voor de jeugd door onder andere het uitbouwen van de samenwerkingsstructuur voor 12 tot 18 jarigen. Bovendien worden sport, kunst en cultuur voor iedere inwoner van Almelo toegankelijk gemaakt.
Het programma Economie en Arbeidsmarkt draagt bij aan voldoende werkgelegenheid. Het programma zet in op het vaststellen en uitwerken van nieuwe programmeringsafspraken, waardoor cruciale werkgelegenheid voor Almelo en Twente wordt behouden c.q. uitgebreid. Ook wordt werk gemaakt van het binden en boeien van talenten op alle niveaus onder meer door het ontwikkelen van een arbeidsmarktstrategie. Het programma Klimaat en Milieu heeft als doel om energie te besparen, energie op te wekken en woningen aardgasvrij(ready) te maken. Dit doen we bijvoorbeeld door het verduurzamen van huizen. We dragen bij aan een fijner woon- en leefklimaat in de wijken door bij de herstructurering van wijken en de nieuwbouw van wijken veel aandacht te hebben voor klimaat en milieu.
Leeswijzer
Financieel meerjarenperspectief
Het financieel meerjarenperspectief vormt de basis voor de Perspectiefnota 2024-2027 (hoofdstuk 2). In de programmabegroting 2023 is de meerjarenraming 2024-2026 opgenomen, waarvan de laatste jaarschijf op dat moment nog niet structureel sluitend was. Het financieel meerjarenperspectief 2024-2027 is geactualiseerd. De financiële opgave is na 2026 zwaarder geworden. Het college kiest er daarom voor om in deze Perspectiefnota een eerste forse stap te zetten in het terugdringen van het tekort. Daarnaast vindt u in deze perspectiefnota, conform de toezegging van de portefeuillehouder tijdens de begrotingsbehandeling, een routevoorstel waarin beschreven staat op welke wijze de komende jaren wordt gewerkt aan een structureel en reëel sluitende begroting voor 2026 en verder. Dit proces wordt zo vormgegeven dat er, rekening houdend met de onzekerheden in de meerjarenraming, een balans wordt gevonden tussen het tijdig nemen van maatregelen enerzijds en continue monitoring en bijsturing (via de P&C-cyclus) anderzijds. Het college zal het voortouw nemen om conform het routevoorstel te komen tot een sluitend meerjarenperspectief.
De programmaplannen
De programmaplannen (inclusief het Plan Leefbare Wijken en Dorpen) zijn het andere leidende principe van de Perspectiefnota 2024-2027. De programma’s hebben een looptijd van 2023 tot en met eindjaar 2026. Per programma (hoofdstuk 3) en het Plan Leefbare Wijken en Dorpen (hoofdstuk 4) zijn de visie en doelen weergegeven.
We legden de visie en de ambities ter consultatie en aanvulling voor aan een brede delegatie uit Almelo en aan de raad. Op basis van deze inbreng hebben we de doelen en mijlpalen gemarkeerd. Met de input van de raad tijdens de beeldvormende beraden over de programmaplannen op 7, 8 en 9 maart 2023 en het oordeelsvormend beraad op 19 april jl. zijn de programmaplannen en het plan Leefbare Wijken en Dorpen aangepast of aangevuld. Zo zijn twee operationele doelen in het programma Klimaat en Milieu aangepast op de onderwerpen RES en energielabels en kiezen we in het programma Sociaal en Vitaal voor een koers waarbij we een goede balans willen houden tussen eigen regie van onze inwoners en een gemeente die er is voor haar inwoners die haar echt nodig hebben. Ook hebben we toegevoegd dat we uitgaan van de eigen verantwoordelijkheid van ouders, maar dat we er voor de ouders en kinderen willen zijn die niet zelf in staat zijn hun kinderen te begeleiden of in hun eigen netwerk onvoldoende steun vinden. Het thema ‘bestaanszekerheid’ krijgt nadrukkelijk een plek in de lijnorganisatie. Tenslotte hebben we nadrukkelijker verwoord dat we de mogelijkheden voor collectief en preventief aanbod in beeld willen brengen bij onze doorontwikkelingen.
Samen met de raad en met ondernemers, onderwijs, maatschappelijke instellingen, inwoners en investeerders willen we deze ambities realiseren. In de programma’s vermelden we hoe we dat gaan doen, welke financiële middelen we daarvoor inzetten en hoe we de voortgang gaan monitoren. Die monitoring laat niet alleen de cijfers zien maar geeft ook inzicht in de verhalen achter de cijfers. Met het vaststellen van de perspectiefnota worden de strategische doelen en visies van de programmaplannen Stedelijke ontwikkeling, Sociaal en vitaal, Zorg en veiligheid, Economie en arbeidsmarkt en Klimaat en milieu en het Plan Leefbare Wijken en Dorpen definitief vastgesteld waarbij de gemeenteraad de kaders, de strategische doelen en de monitoring in de reguliere P&C-cyclus op grond van actuele omstandigheden en wensen kan bijstellen.
De Perspectiefnota 2024-2027 laat zien dat er de komende jaren financiële uitdagingen zijn. De komende jaren werken we aan een reële en structureel sluitende begroting. Tegelijkertijd werken we aan het behalen van onze bestuurlijke doelen waarbij we verder bouwen aan een stad die kansen biedt voor iedereen.